Amasra’da 41 madencinin yaşamını yitirdiği facianın ardından TBMM’de kabul edilen kanunla madenci ailelerine çeşitli haklar sağlandı. Daha önce 2003 – 2014 yılları arasındaki kazalarda ölen madenci işçilerin ailelerine tanınan hakların kapsamı genişletildi. Tarih sınırlaması olmaksızın kömür ve linyit madenlerinin yer altı işlerinde meydana gelen kazalarda hayatını kaybedenlerin hak sahibi ailelerine ölüm aylığı bağlanacak, aile fertlerinden birine de kamuda istihdam hakkı verilecek. Konuyla ilgili kanun geçen yıl kasım ayında yürürlüğe girmişti. 3 Mart 2023 tarihinde Resmi Gazete’de Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nca yayımlanan yönetmelik ile de kamuda istihdam hakkına ilişkin kurallar belirlendi. Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) Emeklilik Hizmetleri Genel Müdürü İsmail Ertüzün imzasıyla da geçen hafta yönetmeliğin nasıl uygulanacağına dair teşkilata genel yazı gönderildi. Buna göre, kazanın hangi tarihte meydana geldiğine bakılmaksızın kömür ve linyit madenlerinin yer altı işlerinde meydana gelen kazalarda hayatını kaybeden madencinin bir yakınına kamu kurum ve kuruluşlarında sürekli işçi kadrolarında istihdam hakkı tanınacak. İstihdam hakkı başvuruları, kazanın meydana geldiği ildeki sosyal güvenlik il müdürlüğüne yapılacak. İstihdam hakkında öncelik sıralaması eş, çocuklar, kardeş şeklinde olacak. Eş ve çocuğun olması halinde eşin başvurusunda çocuklardan istihdam hakkından feragat ettiğine dair beyan istenilmeyecek. Çocuğun başvurusunda ise hak sahibi eş ve varsa diğer çocuklardan feragat yazısı alınacak. Eş ve çocuğun olmaması durumunda kardeşler istihdam hakkını kullanabilecek. Birden fazla kardeş var ise diğer hak sahibi kardeşlerden istihdam hakkından feragat ettiklerine dair yazı alınacak. Feragat beyanı noterde düzenlenecek. KİMLER İSTİHDAM HAKKINDAN YARARLANAMAYACAK? Hak sahibi olmakla birlikte aşağıda yer alan kişiler istihdam hakkından yararlanamayacak: * Bir başkasının bakımına muhtaç derecede engelli olanlar. * 3 Mart 2023 tarihi itibarıyla kamu kurum ve kuruluşları, KİT’ler ve bağlı ortaklıkları, yerel yönetimlerde kısmi zamanlı veya geçici süreli görevler hariç olmak üzere sözleşmeli personel, memur veya sürekli işçi olarak görev yapanlar ile maden kazasının meydana geldiği tarihten sonra söz konusu kurumlarda görev yapmakta iken bu görevden ayrılmış olanlar. * Sosyal Güvenlik Kurumu’ndan veya banka sandıklarından emekli aylığı alanlar. * 45 yaşını doldurmuş olanlar. Her ne kadar 45 yaşını doldurmuş olanlar istihdam hakkından yararlanamasa da 45 yaşından küçük herhangi bir kişinin bulunmaması durumunda veya sunduğu gerekçe istihdam hak sahipliği tespit komisyonu tarafından kabul edilen 45 yaşından büyükler de istihdam hakkından yararlanabilecek. İstihdam hak sahipliği tespit komisyonu illerde valinin görevlendirdiği vali yardımcısı başkanlığında, çalışma ve iş kurumu il müdürü, sosyal güvenlik il müdürü ile defterdar veya bunların yardımcılarından oluşacak. Madencinin eş ve çocukları ile kardeşleri arasında hak sahipliği konusunda ihtilaf çıkması halinde istihdam hakkından kimin yararlanacağına komisyon karar verecek. İŞE BAŞLAMA SÜRESİNE DİKKAT! Kamu kurum ve kuruluşları, SGK tarafından istihdam hakkı sahibi olduğu belirlenerek Çalışma Bakanlığına bildirilen ve bakanlıkça atama teklifi yapılanları, sürekli işçi unvanlı kadrolara atamak zorunda olacaklar. Söz konusu kamu kurum ve kuruluşlarında sürekli işçi kadrosu bulunmaması halinde, atama teklifi ile şahsa özel sürekli işçi kadrosu ihdas edilmiş sayılacak. Bu kadro, o kişi istifa edinceye veya emekli oluncaya kadar devam edecek. İstihdam hakkını kullanan kişilerin ataması yapılırken il tercih hakkı gözetilecek. Atama kararının tebliğ edildiği tarihten itibaren, görev yeri ikamet ettikleri mahalli sınırlar içerisinde olanlar tebliği izleyen iş günü, başka yerlerdeki görevlere atananlar ise 15 günü izleyen iş günü içerisinde göreve başlamak zorunda olacak. Belge ile ispatı mümkün zorlayıcı sebepler olmaksızın süresi içinde göreve başlamayanlar ile belge ile ispatı mümkün zorlayıcı sebebi olanların iki ayı aşkın süre içinde işe başlamaması halinde istihdam hakkı ortadan kalkacak. BORCU OLAN MADENCİ AİLELERİ DE YARARLANACAK İş kazalarında ölen işçilerin hak sahiplerine ölüm geliri bağlanıyor. Ölmeden en az 5 yıl önce sigorta girişi olan ve 900 prim günü bulunanların hak sahiplerine ise ayrıca ölüm aylığı bağlanıyor (Aynı anda hem ölüm aylığı, hem ölüm geliri bağlananlar, yüksek olanın tamamını, düşük olanın ise yarısını alıyorlar). Yer altı maden kazalarında ölen işçiler için 5 yıl sigortalılık süresi ve 900 prim günü koşulu kaldırıldı. Ölüm aylığı bağlanmasında SGK’ya prim borcu olmaması şartı da madenciler için aranmayacak.