Üzülmez Taş Kömürü İşletme Müessesesi, Üzülmez Lavuar Şube Müdürlüğü, Üzülmez Huzur Evi, Türkiye Taşkömürü Kurumu Üzülmez Müessesesi, Üzülmez Ortaokulu/ İlkokulu,Üzülmez Pansiyonu, Vakıfbank Üzülmez Şubesi var ama Üzülmez posta adresi olarak geçmez.
Zonguldak'ta Fener Mahallesi diye bir yer yok. Fener bir semt/bölge adı. Yayla Mahallesine bağlı bir semt. Fener konağı , Fener Futbol Sahası, Fener Lisesi var ama “Fener” diye bir resmi adres yok. Aslında futbol sahası eskiden yayla idi. Yayla’nın ismi buradan gelmekteydi. Fener ise deniz tarafında "Deniz Feneri"nden gelmekteydi. Yayla Mahallesi’nde bir de “Yağcılar” ismi var. Genelde minibüste “ Yağcılar’da incek var” sözü duyulur. Yağcılar ismi bu semte Zonguldak dışından gelen birkaç arkadaşın yağcılık ile uğraştığı yer olmasından dolayı konduğu tahmin edilir.
Zonguldak'ta Acılık diye bir mahalle yok. Acılık Ontemmuz Mahallesi'nde bir semt adı. Acılık sadece bir caddenin adı.
Zonguldak Belediye Binası , Acılık Mahallesi'nde değil Terakki Mahallesindedir.
"Soğuksu" diye bir mahalle yok. Soğuksu bir semt adıdır.
"Kapuz " diye bir mahalle yok, Kapuz da bir semt adıdır. Bu semt Yeşil Mahalle olarak geçer. Kapuz ismi; bölgenin küçük çalılıklardan ibaren olmasından dolayı konduğunu düşünüyorum. "Kapuz" anlamı çalılık alan demektir.
Zonguldak’ın en büyük mahallesi Bahçelievler Mahallesidir. Nüfusu 17451 kişidir. Yeni Mahalle, Çınartepe ,İnağzı ,Asma ,Dilaver,Baştarla, Yayla, Bağlık mahallelerin toplamı kadar nüfusu vardır.
Bir zamanlar Teneke Mahallesi olarak bilinen yer , Eski Fransız Mahallesi olarak bilinirdi . Yayla Mahallesi'nde olan bu yer şimdiki Zonguldak Sanayi Odası binası olduğu yerdir.
Mesela Çatalağzı’nda Hayrettin Mahallesi diye bir yer yok. Ama Merkez Mahallesi , Uğur Mumcu Sokak’ta oturan herkese sorulduğunda, Hayrettin Mahallesinde oturuyorum der. Ben mesela Hayrettin Mahallesinde doğdum. Eskiden askerden ailesine mektup yazanlar adres kısmına Hayrettin Mahallesi diye yazar, Posta Memuru böyle bir mahalle olmamasına rağmen durumu bildiğinden mektubu adrese ulaştırırdı. Bugün halen bile biri vefat ettiğinde ,belediye anonsunda anlaşılması için “Hayrettin Mahallesi sakinlerinden” diye anons edilir.
Zonguldak’ta Mahalle kavramı eskiden sokak ile eş değerdedir. Her sokak bir mahelledir.
Ontemmuz Mahallesi isminin nereden geldiği konusunda birkaç iddia var. Tarih’te 10 Temmuz günü Yunan saldırısı üzerine Kütahya-Eskişehir muharebeleri başlangıç tarihidir. 10 Temmuz 1889’da İstanbul’da büyük bir deprem olmuş. 474 kişi hayatını kaybetmiş. 10 Temmuz 1909 yılında II. Meşrutiyet ilan edildi. Osmanlı’da bu gün bayram olarak kutlanmaya başlandı. Ontemmuz Mahallesi’ne yerleşim de bu tarihlere rastlanıyor.
Aslında Zonguldak’ta Meşrutiyetler önemli olacak ki; I. Meşrutiyet’in mimarı Mithat Paşa’nın ismi de bir başka mahalleye verilmiştir. Zonguldak’ta bir Osmanlı paşası ismi bir mahalleye daha verilmiştir. Maden Nizamnamesi'ne çıkaran Dilaver Paşa bugün Dilaver Mahallesi ismine vesile olmuştur.
Fakat Ontemmuz ismi ile ilgili bir başka iddia ise; Zonguldak’ın 1930’lu yıllarda efsane valisi Halit Aksoy’un Türkan adındaki kızının 10 Temmuz günü ölmesidir. Vali Halit Aksoy'un kızı Türkan’ın eşi , Şair Oktay Rıfat’tır. Türkan Hanım evlendikten beş ay sonra 10 Temmuz 1943'te verem hastalığı nedeniyle yaşama veda eder.
Karaelmas ismini ilk defa, Zonguldak’ın ilk gazetecisi Tahir Karauğuz kullanmıştır. Zonguldak’ta çıkardığı gazetenin ismine vermiştir. Daha sonra bu isim beğenilmiş ve Zonguldak’ta bir mahalleye verilmiştir. Zamanla Zonguldak’ın ikinci ismi olmuştur.
Zonguldak Merkez (Gazipaşa) Mithatpaşa Mahallesidir. Zonguldak Limanı Mendireği olduğu kısım. (Mesela Adliye Binası) Yayla Mahallesine bağlı.
Zonguldak Çarşısı’nda en eski cami , Yeni Cami’dir. Adı sizi yanıltmasın. Bir asırlık binadır. Yeni yapılan Uzun Mehmet Camisi Terakki Mahallesi’ne bağlıdır. Bilmeyenler için : Yeni Cami nerede ? “ diye sorsalar, Uzun Mehmet Cami'sini gösterirler. Uzun Mehmet Camisi nerede ? diye sorsalar , camiyi Soğuksu Pazarı üstündeki Terakki Mahallesinde ararlar.
Kadırga ismi normalde çektirme gemiler için kullanılır. Zonguldak’ta Kadırga yokuşu adında bir yol var. Tıpkı İstanbul’daki “Kadırga Yokuşu” gibi bu ismin verilmesinin sebebi , Zonguldak İskelesinde Kadırga Gemilerin bağlanması ile alakalı. Bu yol kadırganın hemen önünde başlar. İsim tamlamasıdır. “Kadırga Yokuşu, “Kadırga Merdivenleri, Kadırga İskelesi, Kadırga Meydanı “ gibi .. Osmanlı Dönemi zamanında çekilmiş birkaç fotoğrafta bu yokuşun hemen başlangıcındaki alanda bazı çektirme sandalların çekildiği görülür.
İncivez İsmi , Yokuş, dik arazi . Yokuş aşağı cevizlik. İnağzı ismi de , yokuş aşağısında deniz kıyısı anlamında. Zonguldak’ta genelde sahiller ağız takısı alır.
Hadi hepsini anlamadık ; şehrin ortasından geçen Üzülmez Deresi olarak bildiğimiz derenin ismi Google Map haritasında “Akgüney Deresi “ olarak geçmesini hiç anlayamadık. Bu adı kim koydu, kim haritaya yerleştirdi bilmem ama ; “kırk yıllık kani, olur mu yani” dedirtecek cinsten.
Bu arada; Zonguldak’ın topluca mahallelerini gösteren bir harita yok. Belediye resmi sayfasında parça parça verilmiş... Kendim yapmak zorunda kaldım.
Hayati Yılmaz ile
Zonguldak Tarih
