Zonguldak'lı Osmanlı Sadrazamı

Zonguldak`in ilçelerinden Çaycuma`nın eski adi Çarşamba`dır.

Zonguldak Carşamba nahiyesi`nin Beyler Köyü‘nde ((Beyler Köyü  Çaycuma`da şu anki istasyonun olduğu alan yakınları)) doğan izet Mehmet 20 yaşına kadar;yani 1743`e kadar burada çift sürmüş, hayvan güdmüş bir köylüydü.Aslında baba tarafından bir Paşa Torunu.Rum Mehmet Paşa`nın soyundan gelir.

Rum Mehmet Paşa cok gaddar bir kişi olduğundan, bir çok şehri ve köyleri kasıp kavurmuş bir insandır.Onun için şu cümleler sarf edilir.

Rum Mehmet, yürüdü. Larende'ye vardı. Mescitlerini ve medreselerini yaktı,yıktı ve bozdu. Babasının evi gibi harap eyledi. Şehrin kadınlarını ve oğlanlarını soydurdu. Çıplak ettirdi. Larende'den gitti. Vardı,Ereğli'ye çıktı. Ereğli'nin ilini ve köylerini harap eyledi..."

Kaynaklarda izzet Mehmet Paşa`nın Rum Mehmet Paşa`nin soyundan olduğu söylenir.Bu ilişki belki bu yukaradaki “onun hakında“ söylenen cümlerde gizlidir.

Izzet Mehmet pasa  (Fotoraf temsilidir.)

Mehmet Izzet adında bir delikanlı 20 yaşında iken,İstanbul'a gelmiş ve Kızlar Ağası Hacı Beşir Ağa himayesi ile Baltacılar Ocağı'na yazılmıştır.Okuma yazma bilmesi dolayısıyla Bab-ı Ali ile saray arasında muhabereden sorumlu memur olan "kapı hasekisi" görevi verilmiştir. Sonra Kızlar Ağası yazıcı halefesi olmuş ve "Bey Halife" olarak anılmaya başlamıştır. Kasım 1757'de sadrazama ağa yazıcısı tayin olmuştur. Fakat bu görevi yapmakta iken Sadrazam Koca Ragıp Paşa tarafından hizmeti beğenilmemiş ve 25 Mart 1758'de ağa yazıcılığı görevinden atılmıştır.

Bu yıllar onun için tam bir kabus gibidir.Hem görevden alınmış hem de daha önce himayesine girdiği Baltacılar Ocağı sultan tarafından lahvedidiği için eski işine dönmesi imkanı olmamış ve bir müddet açıkta işsiz kalmıştır.Bir de üstüne bu sırada evi yanmıştır.

Bu durum Sultan III.Mustafa`ya bildirildiğinde kendisine 7.500 Kuruş bagışlanmasını emrettmiş,ayrica beyler rütbesinde bir ünvan bahşetmiştir.

 Kızlar Ağası yazıcısı olan Ahmet Efendi gümrük memuru olduktan sonra Kızlarağası makami bosalmis ve buraya yeniden İzzet Mehmed Efendi tayin edilmiştir. Bu işinde devam ederken, Mart 1766'da  darpahane emini görevine atanmıştır.Şubat 1774'te ise şehremini görevine terfi etmiştir.pesepese ünvanlari tirmanan Izzet Mehmet Efendi 6 Temmuz 1774'te ise  vekaleten  Kaymakam tayin edilmiştir.

Osmanlı İmparatorluğu ile Rusya arasındaki 1768-1774 Osmanlı-Rus Savaşı’nı sona erdiren ve Osmanlı Devletinde önemli toprak kayıplarına yol açan Kaynarca Anlasmasi icin Dobruca`dan dönüse gectikten sonra ölen  Sadrazam Muhsinzade Mehmed Paşa yerine izzet Mehmet Efendi atanir.Böylelikle Izzet Mehmet Pasa ünvanini alir.

Sadrazam olduktan bir buçuk yıl sonra Kırım`dan gelen bir heyet için kurulan çadırda Şeyhülislam ile tartışıp cadırı terk etmesi I. Abdülhamit tepkisini çekmiş ve görevden alınmıştır.

Sadrazamlıktan düştükten sonra çesitli şehirlere vali olarak atanmıştır.Bunlardan Mısır valiliği ve Erzurum Valiliği önemli görevlerindendir.

Erzurum Valisi iken Sadrazam Silahdar Karavezir Seyyid Mehmed Paşa'nın ölmesi ile boşalan makama yeniden kendisi atanmıştır.ikinci sadrazamlığı sırasında bu sefer de istanbul‘da korkunç bir yangın çıkması sonucu yenedien görevden alınmı]tır.

Vezirlikten de emekliliğe ayrıldiktan sonra Filibe'ye sürgüne gönderilmiştir.

İzzet Mehmet Paşa dört buçuk ay Filibe'de oturdu.

Ocak 1783'de affedildi ve yine vezirlik verilerek Semendire sancağıyla Belgrad muhafızlığına gönderildi.Şubat 1784'te Belgrad'da beklenmedik bir anda vefat etti.

Izzet mehmet Pasa Osmanlı zamanında Zonguldak`ta doğup en üst makama çıkan,bilinen tek kişidir.

Daha önce Zonguldaklı olan Cinci Hoca olarak bilinen Karabaşzade Hüseyin Efendi`de Osmanlı Sarayı`nda önemli bir görevde bulunmuştu ama Sadrazam olamamıştı.

Osmanlı Imparatorluğu’nun son Padişahı Vahtettin’in 5.hanımı ve son gelini Nevzat Hanım`da Osmanlının son gelinidir ve Zonguldaklıdır.

Bugün Karabük ili sınırları içinde olan eski Zonguldak kasaası Safranbolu`da bulunan Izzet Mehmet pasa Cami hikayesi de oldukca ilginçtir.

"Karabük'ün Safranbolu ilçesinde minaresinin yıkılması halinde ustasının boynunun vurulacağı rivayet edilen İzzet Mehmet Paşa Camisi, 2 asırdan beri ayakta. Padişah 3. Selim'in sadrazamlıkı ZONGULDAKLI  İzzet Mehmet Paşa'nın yaptırdığı camiyle ilgili rivayete şöyle; Daha önce defalarca yıkılan caminin minaresinin son kez yaptırılmasına karar verilir. Sağlam inşa edene çok büyük para verileceği ancak yeniden yıkılması halinde boynunun vurulacağı söylenir. Bir Yahudi minare ustası ,minareyi yeniden inşa eder fakat ölüm korkusuyla parasını alamadan apar topar kaçar. Aradan 20 yıl geçmesine karşın minare yıkılmayınca usta Safranbolu'ya gelerek parasını alır."

Izzet Mehmet paşa öldükten sonra bu cami avlusuna defnedilmiştir. 

Hayati YILMAZ