CHP'li Eylem Ertuğ Ertuğrul “Şimdiye kadar çevreye herhangi bir olumsuz etkisi olmadığı değerlendirilen cüruf ve sonrasında cürufun işlenmesiyle elde edilen agrega ürününün son dönemde yapılan TÜBİTAK incelemesinde içeriğindeki bileşenler nedeniyle sağlığı tehdit eder nitelikte olduğu tespit edilmiştir. Cürufu işleyen şirketin tesislerindeki depolama alanlarından alınan örnekler doğrultusunda çıkan analiz raporlarına göre cüruf tehlikeli atık sınıfına girmektedir. Ancak ilgili şirketin ÇED GEREKLİ DEĞİLDİR raporu da bulunmaktadır. Yapılan tespitler sonrası tesisin bu raporu sakatlayan birçok faaliyetine rastlanmıştır. Bu nedenle de Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın bu ürünü işleyen, üreten firmaların gerekli önlemleri alıp almadığı konusunda yapacağı denetimler, hayati bir önem arz etmektedir. Bölgemizde Ereğli Demir Çelik Fabrikası’ndan aldığı cürufları işleyen ve agrega isimli ürünü üreten şirketin tesislerinde yapılan keşif sonrası alınan bilirkişi raporu ve TÜBİTAK Analiz Raporu’nda tesisin faaliyetlerinin yönetmeliğe uygun olmadığı tespit edilmiştir. Buna rağmen tesis faaliyetlerini sürdürmeye devam etmektedir.” dedi.
BÖLGE HALKI MÜCADELE EDİYOR
Uzun zamandır bu konuyla ilgili bölge halkının mücadelesi sürmektedir. Ancak bölgede cüruf atıklarının işlenmesinden elde edilen tehlikeli atıkların çevreye ve insan sağlığına olan ölümcül etkilerini ortadan kaldırmak için ciddi bir adım atılmamıştır. Ereğli ve Zonguldak’ı tehdit eden bu alana acilen müdahale edilmelidir. Dava dosyasından alınan TÜBİTAK Analiz Raporu ile ve bilirkişi raporu ile tespit edildiği şekliyle; tehlikeli atık sınıfına giren cürufun Bakanlık tarafından alınacak kararla atık kodunun değiştirilmesine ilişkin çalışma yapılacak mıdır?
‘ÇED RAPORU GEREKLİ DEĞİLDİR’ kararı almış olan, cüruf atıklarını işleyen tesisin bu kararı sakatlayan faaliyetleri ve faaliyette bulunabilmesi için gerekli olan belgelerinin eksik olduğu tespit edilmesine rağmen faaliyetlerinin devamına izin verilecek midir? Bu hususta hem Zonguldak özelinde hem de tüm Türkiye’de bir denetim seferberliği başlatılacak mıdır? diyerek Bakanlığı ve ilgili kurumları göreve çağırdı.
CHP Zonguldak Milletvekili Eylem Ertuğ Ertuğrul, Meclis'e sunduğu önergede, ‘Cüruf depolama için istenen zeminin su ve hava ile temasının engellenmesi, depo zemininin suya zehirli madde geçişine izin vermeyecek şekilde oluşturulması gerektiğine dikkat çekti. Demir- çelik fabrikalarından çıkan cüruf atıklarını işleyen şirketin, bu atıkları tesislerinde özensiz depoladığını hatırlatan Ertuğrul, atıkların yarattığı çevre sorunlarının ciddiyetinin altını çizdi.
BİLİRKİŞİ RAPORU ORTADA
Ertuğrul, meclise sunduğu önerge için yaptığı açıklamada, Zonguldaklıların Zonguldak Valiliği’ne açtığı ve cürufu işleyen tesisin de müdahil olduğu davayı da hatırlatarak şu değerlendirmeyi yaptı; " Cürufun, çevre ve Onsan sağlığı açısından tehdit oluşturduğunu ileri süren Zonguldak halkı, kendi çabalarıyla Zonguldak Valiliği’ne dava açmışlardır. Mahkemenin talebi üzerine, Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) hazırladığı raporda; Bu cürufların tehlikeli atık olduğu, sulu ortamlara karışmasının engellenmesi ve özel mühendislik gerektiren düzenli depolama (çevreden ve her biri ayrı olarak izole edilmiş ve örtülmüş hücresel depolama ve benzeri) yapılarak bertaraf edilebileceği belirtilmiştir. Ayrıca, raporda, balıklar üzerinde yapılan inceleme sonucunda da cürufun suya karışmasıyla birlikte ciddi sağlık sorunları yaratmasından dolayı “tehlikeli” olduğu sonucuna varıldığı açıklanmıştır. Mahkeme, TÜBİTAK'ın hazırladığı raporun ardından, cürufu işleyen şirketin tesislerinde bilirkişilerce keşif yapılmasına karar vermiş, bilirkişiler tarafından hazırlanan raporda da, ‘keşif sırasında tesisin cüruf stoklama için özel depolama alanı oluşturmadığı görülmekle beraber agreganın tesisin dış tarafında, hiçbir sızdırmazlık zemini olmayan, üstü açık bir şekilde depolandığı, analiz sonuçlarına göre tehlikeli özellik gösteren, aynı zamanda tozumaya uygun olan agrega ürününün üstü açık bir stok alanında geçici depolanmasının uygun olmadığı, çevre ve insan sağlığı açısından risk oluşturduğu, zeminin sızdırmaz olması nedeniyle agreganın içeriğindeki tehlikeli içeriğin yeraltı suyuna sızma olasılığı bulunduğu, ürünün üstü açık olması nedeniyle, agregadan uçan tozların, rüzgarın da etkisiyle çevreye yayılacağı, çevredeki bitkilere zarar vereceği, yakın sucul ortamlara çökelerek sucul ortam için tehlike oluşturacağı ve atıkların 'tehlikeli’ olduğu’ görüşü yer almıştır. Demir-çelik fabrikalarının atık malzemesi olan cürufları işleyen şirketin atıkları depoladığı tesislerinde insanların sağlığı, canlı yaşamı, su, deniz, kıyılar, ormanlar, tarım alanları tehdit altındadır. Vatandaşlar ve sivil toplum kuruluşları, bütün ekolojik yaşamı etkileyen cüruf ve cüruftan elde edilen agrega isimli ürünün depolama alanlarının yarattığı sorunlara dikkat çekmek ve tesisin etkili bir biçimde denetlenmesi için yıllardır mücadele etmelerine karşın bir sonuç alamamışlardır. Konuyu Meclis gündemine taşıdık, takipçisi olmaya devam edeceğiz. Umarız ilgili kurumlar karşı karşıya olunan tehlikenin farkına varır bir an önce gerekli adımları atarlar.”
SORU ÖNERGESİNİ YAYINLADI
CHP Zonguldak Milletvekili Eylem Ertuğ Ertuğrul, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Mehmet ÖZHASEKİ'nin yanıtlaması istemiyle Meclis'e sunduğu önergede şu sorulara yer verdi:
1- Zonguldak ilinde Ereğli Demir ve Çelik Fabrikaları'ndan (Erdemir) çıkan cürufların insan sağlığına ve doğal hayata ciddi zararlar verdiği bilinmektedir. Cürufların neden olduğu sorunlar ve neden olduğu sorunlara kalıcı çözümler için Bakanlığınızın bir çalışması var mıdır? Bu sorunların tespiti ve çözüm için ilgili kurum ve kuruluşlarla işbirliği yapılmakta mıdır? Bakanlığınız Ereğli Demir ve Çelik Fabrikaları’ndan çıkan cürufları işleyen şirkete ne sıklıkla denetimler yapmaktadır? Denetimlerin sonucu kamuoyu ile paylaşılacak mıdır?
2- İlçe halkının imece usulü topladığı 25 bin lirayla yaptırdığı TÜBİTAK cüruf raporunda ortaya çıkan en önemli ayrıntı balıklar üzerinde yapılan 'Zehirli Seyretme Faktörü' (ZSF) deneyidir. Bu deneyde cürufun suyla birleştiğinde balıklar üzerinde ölümcül etkisi olduğu ortaya çıkmıştır. Bölge halkının ve sivil toplum kuruluşlarının bu konudaki talepleri dikkate alınıp incelenecek midir?
3- Ereğli Demir ve Çelik Fabrikaları’ndan çıkan cürufları işleyen şirket, ilçe halkı ve çevrecilerden yükselen tepkiler üzerine Bakanlığınızdan 'Çevre ve Etki Değerlendirmeye (ÇED) gerek yoktur' kararı almıştır. Bu karar hangi gerekçeyle, kimler tarafından verilmiştir?
4- Türkiye’nin en önemli bilimsel kurumlarından olan TÜBİTAK yaptığı incelemeler ve canlılar üzerinde atıkların neden olduğu sağlık sorunlarının tespiti için balıklar üzerinde yaptığı deneyler sonucunda atıkların tehlikeli atık olduğunu belirtmiştir. TÜBİTAK raporu bakanlığınız tarafından incelenmiş midir? Cüruf ve küllerin tehlikeli atık sınıfına alınması için çalışmalarınız olacak mıdır?
5- Türkiye’de demir-çelik endüstrisinde, kaç adet tesis faaliyet göstermektedir? Bu faaliyetler sonucu oluşan cüruf miktarı yıllık yaklaşık olarak kaç tondur? Söz konusu atıkların yüzde kaçı tesislerde bekletilmekte, yüzde kaçı düzenli depolanmakta ve yüzde kaçı geri kazanılmaktadır? Bu alanda faaliyet gösteren tesislerin çevre izin belgeleri ve geri dönüşüm tesis lisansları var mıdır?
6- TÜBİTAK Raporunda “Bu cürufların tehlikeli atık olduğu, sulu ortamlara karışmasının engellenmesi ve özel mühendislik gerektiren düzenli depolama (çevreden ve her biri ayrı olarak izole edilmiş ve örtülmüş hücresel depolama ve benzeri) yapılarak bertaraf edilebileceği” belirtilmiştir. İlgili raporda, atık kodu hakkında ve atık işleme yönetimine ilişkin verilen bilgiler tavsiye niteliğinde olup nihai kararın Bakanlığınıza ait olduğu belirtilmiştir. Bu hususta bir kararınız mevcut mudur?
